Η ευζωία και η προστασία των ζώων αποτελεί ένα ζήτημα που απασχολεί ολοένα και περισσότερο την κοινωνία μας. Η εικόνα που παρουσιάζεται στους δρόμους της ελληνικής επικράτειας και σε ορισμένες περιοχές της ελληνικής υπαίθρου θα μπορούσε θεωρηθεί έως και τριτοκοσμική, καθώς εκατοντάδες αδέσποτα ζώα κυρίως σκυλιά και γάτες, περιφέρονται σε όλες τις καιρικές συνθήκες χωρίς καμία ουσιαστική μέριμνα και προστασία, άλλως όχι της δέουσας.
Τούτο προκύπτει από τα στοιχεία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, που μας δείχνουν ότι οι καταγγελίες για κακοποίηση ζώων βαίνουν αυξανόμενες, σύμφωνα με τις εξής καταγραφές:
- Το 2020 υποβλήθηκαν 3.464 καταγγελίες που αφορούσαν αδέσποτα ζώα, σχηματίστηκαν 1.517 δικογραφίες, συνελήφθησαν 283 άτομα, επιβλήθηκαν 2.036 πρόστιμα, συνολικού ύψους 2.769.281 ευρώ.
- Το 2021 υποβλήθηκαν 3.644 καταγγελίες, σχηματίστηκαν όμως λιγότερες δικογραφίες και συγκεκριμένα 1.555, έγιναν 296 συλλήψεις και επιβλήθηκαν λιγότερα πρόστιμα (1.419) συνολικού ύψους 2.555.154 ευρώ.
- Το 2022 υπήρξε κατακόρυφη αύξηση των καταγγελιών στις 5.098. Σχηματίστηκαν 1.696 δικογραφίες, έγιναν 310 συλλήψεις και επιβλήθηκαν 1.963 πρόστιμα συνολικού ύψους 3.245.865 ευρώ, ενώ
- Τους πρώτους δύο μήνες του 2023 (Ιανουάριος- Φεβρουάριος) υποβλήθηκαν 1.669 καταγγελίες, σχηματίστηκαν 308 δικογραφίες, πραγματοποιήθηκαν 59 συλλήψεις και καταλογίστηκαν 270 πρόστιμα ύψους 719.400 ευρώ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι συγκριτικά με τους πρώτους δύο μήνες του 2022 η αύξηση του αριθμού των καταγγελιών ήταν 171,38% και των προστίμων 90,32%.
Τα ανεπαρκή προγράμματα εμβολιασμού και στείρωσης αδέσποτων ζώων, καθώς και η γενικότερη έλλειψη ευαισθητοποίησης των πολιτών απέναντι στο ζήτημα των αδέσποτων, συντελούν στην ανακύκλωση του προβλήματος.
Αξιοσημείωτο είναι όμως το γεγονός ότι δεν είναι μεμονωμένες οι περιπτώσεις σοβαρής κακομεταχείρισης ζώων από ορισμένους ιδιοκτήτες ζώων. Το συγκεκριμένο φαινόμενο, συνεχίζεται ως κατάλοιπο παρελθόντων χρόνων, όπως αξίζει να επισημανθεί ότι αποτελεί συχνό φαινόμενο της εγκατάλειψής τους στο δρόμο, από όπου η περισυλλογή αυτών ανήκει στην ευθύνη του Δήμου σε συνεργασία με φιλοζωικά σωματεία, όταν είναι εφικτό
Το 2021, προσπάθησε η Πολιτεία να επιλύσει τα φαινόμενα κακοποίησης αλλά και να θεσμοθετήσει μέτρα για την ευζωία των ζώων θεσπίζοντας το Νόμο 4830/2021 «Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς- Πρόγραμμα «ΑΡΓΟΣ» (ΦΕΚ 169/Α/18-9-2021) απαντώντας ουσιαστικά κατ’ αυτό τον τρόπο, συντεταγμένα η πολιτεία στα αλλεπάλληλα φαινόμενα βίας κατά των ζώων. Κυρίαρχος σκοπός του συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου είναι η προσπάθεια περιορισμού φαινομένων βασανισμού και κακοποίησης ζώων, για οποιονδήποτε αποφάσιζέ να βασανίσει ή να πετάξει μία «φόλα» στα ζώα, καθώς η απειλούμενη ποινή είναι πλέον κακουργηματικής βάσης και εκτείνεται με ποινή έως 10 χρόνια κάθειρξη και χρηματικό ποινή, με διοικητικό πρόστιμο που φθάνει έως τα 30-50.000 ευρώ.
Το αντικείμενο του νέου αυτού νόμου είναι η προστασία των ζώων συντροφιάς και η εξασφάλιση της ευζωίας τους, η ενίσχυση της υπεύθυνης ιδιοκτησίας των ζώων συντροφιάς, η θέσπιση σαφούς και συνεκτικού κανονιστικού πλαισίου για τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς και στρατηγικής για την δραστική μείωση του αριθμού τους μέσω προγραμμάτων υιοθεσίας, με απαρέγκλιτη τήρηση των κανόνων ευζωίας των ζώων.
Ο Ν. 4830/2021, επιφέρει Ποινικές αλλά και Διοικητικές κυρώσεις, όπως ορίζονται στα άρθρα 34 και 35. Αρχικά, θα πρέπει να επισημανθεί ότι απαγορεύεται:
- i) η κακοποίηση, η κακή και η βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου, όπως και ο δραστικός αλλά και ο μη ιατρογενής περιορισμός της φυσιολογικής κίνησης, όπως είναι ενδεικτικά η ιπποπέδη.
ii) οι μη επιτρεπόμενες μέθοδοι εκπαίδευσης, η εργασία που δεν προβλέπεται για το είδος του ζώου, η μη σύννομη αναπαραγωγή, ο εκούσιος τραυματισμός με απλή σωματική βλάβη.
Στα άτομα τα οποία παραβαίνουν τον νόμο, θα επιβάλλεται πρόστιμο από 5.000 έως 15.000 ευρώ για κάθε ζώο και ανάλογα με την σοβαρότητα του αδικήματος. Επίσης, θα τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης, τουλάχιστον ενός έτους και με χρηματική ποινή, μέχρι 360 ημερήσιες μονάδες, το ύψος έκτασης το οποίο ορίζεται από 10 έως 50 ευρώ. Ίδια ποινή προβλέπεται και για όσους εγκαταλείψουν το ζώο του.
- Α) ο φόνος και ο βασανισμός των ζώων, με την εσκεμμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης, επικίνδυνης για την υγεία τους, ιδίως με δηλητηρίαση, στραγγαλισμό, απαγχονισμό, πνιγμό, πρόκληση εγκαύματος, θερμοπληξία, ηλεκτροπληξία, κρυοπαγήματα, σύνθλιψη, ακρωτηριασμό, πυροβολισμό (πρόκληση τραύματος ή θάνατος ζώου).
Β) ο εκούσιος τραυματισμός οι μάχες μεταξύ ζώων.
Γ) η εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων
Δ) η κτηνοβασία
Οι πράξεις αυτές τιμωρούνται με ποινή κάθειρξης μέχρι 10 έτη και με χρηματική ποινή μέχρι 500 ημερήσιες μονάδες, το ύψος έκαστης των οποίων ορίζεται από 50 μέχρι 100 ευρώ. Το πρόστιμο που θα πρέπει να πληρώσουν όμως θα κυμαίνεται από 30.000 έως 50.000 ευρώ για το κάθε ζώο, αλλά και για κάθε περιστατικό. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η στείρωση του ζώου, όπως και οποιαδήποτε άλλη κτηνιατρική πράξη με θεραπευτικό σκοπό, δεν θεωρείται ακρωτηριασμός.
Ε) η κατοχή, η πώληση, η εμπορία και η παρουσίαση, αλλά και η διακίνηση, μέσω διαδικτύου, οποιουδήποτε οπτικοακουστικού υλικού, όπως βίντεο ή άλλου είδους κινηματογραφικού ή φωτογραφικού υλικού, στα οποία απεικονίζεται οποιαδήποτε πράξη βίας έναντι κάποιου ζώου. Επίσης, απαγορεύεται η μάχη μεταξύ ζώων.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι εξαιρούνται οι περιπτώσεις κινηματογραφικών ταινιών και ειδικότερα οπτικοακουστικού υλικού που έχουν εκπαιδευτικό προσανατολισμό.
Συνεπώς, κατά τα ανωτέρω, όσοι διαπράξουν τέτοιου είδους παράνομες πράξεις, θα έχουν πρόστιμο 30.000 έως 50.000 ευρώ για κάθε ζώο, αλλά και για κάθε περιστατικό.
Σε περίπτωση τραυματισμού ζώου σε τροχαίο, το άτομο που το τραυμάτισε είναι υποχρεωμένο να ειδοποιήσει άμεσα τον οικείο δήμο ή την Ελληνική Αστυνομία, έτσι ώστε να παρασχεθεί στο τραυματισμένο ζώο η απαραίτητη κτηνιατρική φροντίδα από τις αρμόδιες υπηρεσίες του οικείου δήμου. Αν όμως εγκαταλείψει το τραυματισμένο ζώο, θα πρέπει να πληρώσει πρόστιμο 500 ευρώ.
Η εφαρμογή του νέου νόμου τέθηκε σε ισχύ την 01-03-2022 και αρμόδιες αρχές για τη φροντίδα, την περισυλλογή και τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς είναι οι Δήμοι, τα δε αρμόδια όργανα ελέγχου και βεβαίωσης των παραβάσεων είναι οι υπάλληλοι της Ελληνικής Αστυνομίας.
Μάλιστα, θεσπίστηκε ειδικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα με την επωνυμία «ΑΡΓΟΣ» για την χρηματοδότηση των Δήμων και την υλοποίηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων, και οι δήμοι μπορούν κατ ’αυτό τον τρόπο οικονομικά, χωρίς να επιβαρύνουν τους πολίτες τους, να διασφαλίζουν οικονομικούς πόρους, σε όλη την διάρκεια του έτους την φροντίδα των αδέσποτων.
Οι ευθύνες που έχουν οι ιδιοκτήτες των δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς που θεσπίστηκαν από την πολιτεία, είναι:
αα) η στείρωση των δεσποζόμενων ζώων ή εναλλακτικά η αποστολή του γενετικού υλικού (DNA), έτσι ώστε να αποτραπεί η ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή των δεσποζόμενων ζώων και η εγκατάλειψή τους. Στους ιδιώτες όμως επιτρέπεται έως και μία γέννα στη ζωή του ζώου. Εάν δεν συμμορφωθεί ο κηδεμόνας με τη στείρωση ή την αποστολή του DNAτου σκύλου ή της γάτας, αυτόματα θα του επιβάλλεται πρόστιμο 1.000 ευρώ, το οποίο θα επαναλαμβάνεται εκ νέου αν δεν προβεί στις απαιτούμενες ιατρικές πράξεις.
ββ) Κατά τον νέο νόμο η εγκατάλειψη νεογέννητου ζώου είναι κακούργημα και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης έως και 10 χρόνια και πρόστιμο μέχρι 50.000 ευρώ.
γγ) Υποχρέωση του ιδιοκτήτη ζώου συντροφιάς είναι να κρατάει τον σκύλο του με λουρί και σε μικρή απόσταση από αυτόν κατά την διάρκεια της βόλτας του.
δδ) Η σήμανση και η καταγραφή του ζώου είναι υποχρεωτική στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς (ΕΜΖΣ) , δηλαδή η επίσκεψη σε οποιονδήποτε κτηνίατρο για την εισχώρηση του τσιπ στο ζώο, καταχωρείται με τα στοιχεία του στο ΕΜΖΣ, που είναι η διαδικτυακή ηλεκτρονική βάση καταγραφής των ζώων συντροφιάς και τηρείται στην Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
εε) Τα ζώα που περισυλλέγονται, καθώς περιφέρονται σε δημόσιους χώρους ελέγχονται για ηλεκτρονική σήμανση. Σε περίπτωση που δεν έχουν σήμανση θεωρούνται αδέσποτα και οδηγούνται στα δημοτικά κτηνιατρεία ή σε συνεργαζόμενα με τον δήμο κτηνιατρεία, στην συνέχεια θα υποβληθούν σε κτηνιατρική εξέταση, θα στειρωθούν, θα εμβολιασθούν, θα αποπαρασιτωθούν και όλα αυτά θα σημαίνονται με ηλεκτρονική σήμανση και καταγράφονται στο ΕΜΖΣ ως αδέσποτα.
Συμπερασματικά των ανωτέρω, διαπιστώνεται ότι η νομοθετική διεργασία που έλαβε χώρα γύρω από το ζήτημα της ευζωίας των ζώων, αναδεικνύεται ακόμα πιο έντονα από μια ανάγκη κοινωνικής οργάνωσης, που αφουγκράζεται τις κοινωνικές ανάγκες για προστασία όλων των μερών του οικοσυστήματος. Ο σύγχρονος νομοθέτης, έχοντας αντιληφθεί την κακή αντανάκλαση των ανθρωπίνων ενεργειών στην συνύπαρξη ανθρώπων και οικόσιτων ζώων, ορθώς και πάντα υπέρ της ισορροπίας και προστασίας των αδέσποτων δεσποζόμενων ζώων, θεσμοθέτησε το νέο αυτό νομοθέτημα (ν. 4830/2021), απομένει όμως να διαπιστώσουμε εάν και κατά το βαθμό που θα λειτουργήσει στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία, υπέρ της προστασίας των δεσποζόμενων ζώων.
Δήμητρα Νικολαΐδου
